"Báu vật" của làng

Nắng sớm êm đềm xuyên qua những tán lá xanh của 3 cây cổ thụ vừa được Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam cùng Hội đồng Cây di sản Việt Nam công nhận là Cây di sản Việt Nam. Đó là cây sanh (còn gọi là cây si) có tuổi thọ 250 năm, nằm khu vực Đồng Lủm, khoảnh 43B, thôn Tân Lập và 2 cây đa hơn 260 tuổi, ở khu vực Ba Khe - Núi Hồng, lô 2, khoảnh 42 và đồi Ao Rừm, lô 3, khoảnh 43B, thuộc thôn Tân Lập (xã Tân Trào, H.Sơn Dương, Tuyên Quang).

âydisảnđầutiêntrênđấtTânTrà

3 cây có chu vi gốc từ 18 - 39 m, sinh trưởng và phát triển tốt, được cộng đồng người dân thôn Tân Lập bảo vệ nghiêm ngặt.

âydisảnđầutiêntrênđấtTânTrà

ẢNH: THANH TÙNG

âydisảnđầutiêntrênđấtTânTrà

Những người lớn tuổi trong làng cho biết, từ thủa cha ông họ đặt chân đến vùng đất này, những cây đa, cây sanh đã sừng sững hiên ngang, căng mình đón nắng, đón gió, che chở cho dân làng.

âydisảnđầutiêntrênđấtTânTrà

Ông Hoàng Xuân Thủy (sinh năm 1954, ngụ tại thôn Tân Lập) kể: Cây sanh, cây đa có từ bao giờ thì không ai biết nhưng nhiều thế hệ người dân nơi đây lớn lên đã nhìn thấy. Từ nhỏ theo chân bố mẹ lên rừng lấy củi, hái rau, ông đã thấy cây đa, cây sanh sừng sững, mang một sức sống mãnh liệt.

âydisảnđầutiêntrênđấtTânTrà

Trong những năm kháng chiến chống Pháp, cây cổ thụ này là nơi che chở, bảo vệ cho bộ đội và dân làng. Dưới tán cây, những cuộc họp bí mật được tổ chức, những chiến dịch được lên kế hoạch. Thời bình, gốc cây ấy trở thành nơi nghỉ ngơi sau những giờ lao động vất vả; trở thành nơi vui chơi, trốn tìm của lũ trẻ trong làng.

âydisảnđầutiêntrênđấtTânTrà

"Hai cây đa này không chỉ là những cây cổ thụ, mà còn là những chứng nhân lịch sử. Chúng đã chứng kiến bao thăng trầm của mảnh đất Tân Trào, đã cùng quân và dân ta vượt qua những khó khăn, gian khổ để giành độc lập, tự do", ông Thủy tự hào nói.

âydisảnđầutiêntrênđấtTânTrà

ẢNH: THANH TÙNG

âydisảnđầutiêntrênđấtTânTrà

Đứng trước cây sanh, cây đa cổ thụ sừng sững, ta không khỏi choáng ngợp trước vẻ đẹp uy nghi, cổ kính của nó. Tán cây rộng lớn, che mát cả một khu vực, những bộ rễ chằng chịt bám sâu vào lòng đất như những bàn tay gân guốc của người nông dân cần cù. Tất cả, tạo nên một khung cảnh hùng vĩ, tráng lệ.

âydisảnđầutiêntrênđấtTânTrà

Giữ cây, giữ rừng

Thế nhưng, ít ai biết rằng, trước khi được công nhận là Cây di sản Việt Nam, cây sanh Đồng Lủm từng bị lãng quên, thậm chí bị coi là "nơi u ám, rậm rạp". Ông Bế Văn Hai (sinh năm 1951; ở Đồng Lủm, thôn Tân Lập), nhớ lại: "Cách đây hơn năm, khu vực xung quanh cây sanh rất bẩn, rác thải vứt bừa bãi, cỏ dại mọc um tùm. Nhiều người còn đồn thổi rằng nơi đây có ma quỷ, nên không ai dám bén mảng đến gần".

âydisảnđầutiêntrênđấtTânTrà

ẢNH: THANH TÙNG

âydisảnđầutiêntrênđấtTânTrà

Chứng kiến cảnh tượng ấy, ông Hai không khỏi xót xa. Ông nghĩ rằng, một cây cổ thụ quý giá như vậy không thể bị lãng quên, bị vùi lấp trong rác. Nghĩ là làm, ông bắt tay vào việc dọn dẹp, vệ sinh môi trường xung quanh cây sanh.

âydisảnđầutiêntrênđấtTânTrà

"Ban đầu, tôi làm một mình, không ai ủng hộ. Nhiều người còn nói tôi "rảnh rỗi sinh nông nổi", "ăn cơm nhà vác tù và hàng tổng". Nhưng tôi không nản lòng. Tôi tin rằng, việc mình làm là đúng đắn, là có ý nghĩa", ông Hai chia sẻ.

âydisảnđầutiêntrênđấtTânTrà

Suốt hơn 2 tháng, ngày nào ông Hai cũng cần mẫn dọn dẹp, nhặt rác, phát quang bụi rậm. Bàn tay ông chai sạn, lưng ông mỏi nhừ, nhưng ông không hề nản chí. Dần dần, khu vực xung quanh cây sanh trở nên sạch đẹp, thoáng đãng. Người dân trong vùng bắt đầu chú ý đến việc làm của ông, rồi cùng nhau chung tay góp sức. Nhờ sự kiên trì, bền bỉ của ông Hai và sự chung tay của cộng đồng, cây sanh Đồng Lủm đã "thay da đổi thịt", trở nên đẹp đẽ, xanh tươi hơn. Và rồi, niềm vui vỡ òa khi cây sanh được công nhận là Cây di sản Việt Nam.

âydisảnđầutiêntrênđấtTânTrà

Tại lễ công bố quyết định và đón bằng Cây di sản Việt Nam, người dân Tân Trào, từ những cụ già tóc bạc phơ đến những em nhỏ hồn nhiên, ai nấy đều tự hào về mảnh đất quê hương mình. Họ tự hào vì Tân Trào không chỉ là một địa danh lịch sử nổi tiếng, mà còn là nơi lưu giữ những "báu vật" thiên nhiên quý giá.

âydisảnđầutiêntrênđấtTânTrà

Ông Bế Văn Hai, người có công lớn trong việc giữ gìn cây sanh Đồng Lủm, không giấu nổi xúc động: "Tôi rất vui mừng và tự hào khi thấy cây sanh được vinh danh. Đây là thành quả từ sự chung tay góp sức của cả cộng đồng. Tôi hy vọng rằng, cây sanh sẽ mãi mãi xanh tươi, là biểu tượng của sự trường tồn và sức sống mãnh liệt của quê hương Tân Trào".

âydisảnđầutiêntrênđấtTânTrà

Cụ Viên Thị Lạc (94 tuổi, thôn Tân Lập) chia sẻ: "Cây đa, cây sanh này là niềm tự hào của người dân chúng tôi. Chúng đã chứng kiến bao thăng trầm của mảnh đất Tân Trào, đã cùng quân và dân ta vượt qua những khó khăn, gian khổ để giành độc lập, tự do. Việc 3 cây này được công nhận là Cây di sản Việt Nam là một sự kiện có ý nghĩa quan trọng, góp phần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường và phát huy giá trị văn hóa lịch sử của địa phương".

âydisảnđầutiêntrênđấtTânTrà

Đón nhận tin vui, Chủ tịch UBND xã Tân Trào Hoàng Đức Xoài cho rằng, đây không chỉ là niềm tự hào của người dân Tân Lập mà còn là niềm tự hào của bà con cả xã, huyện, khi Sơn Dương có Cây di sản Việt Nam đầu tiên. Ông Xoài cho biết, địa phương đang mở đường vào khu vực cây đa. Xung quanh cây đã được phát quang, dọn dẹp thực bì, làm hàng rào bao quanh.

âydisảnđầutiêntrênđấtTânTrà

"Từ nay, chúng tôi sẽ tiếp tục chăm sóc, bảo vệ cây, bảo vệ rừng tốt hơn cũng như hướng dẫn, đón khách du lịch đến tham quan các cây di sản này", Chủ tịch UBND xã Tân Trào cho biết.

âydisảnđầutiêntrênđấtTânTrà